05.12 - test - rozdział VII

Misiu

Bezrobocie oraz inflacja do nauczenia, jeden z niewielu testów, w którym jest tak mało do nauki Very Happy

@edit
Przedsiębiorczość – dysproporcje gospodarcze

I. Bezrobocie
1. Bezrobocie – definicje
Bezrobocie – zjawisko w sytuacji, gdy na rynku pracy znajdują się osoby, które chcą pracować, a mimo to pozostają bez zajęcia
Bezrobotni – ludzie pozostający bez pracy i aktywnie poszukujący zatrudnienia
W Polsce bezrobotną określa się osobę, która:
- jest zdolna do pracy i gotowa do jej podjęcia w pełnym wymiarze czasu
- pozostaje bez pracy i nie uczy się (z wyjątkiem szkół wieczorowych i zaocznych)
- jest zarejestrowana we właściwym dla miejsca zamieszkania rejonowym urzędzie pracy
- ukończyła 18 lat (z wyjątkiem absolwentów szkół zawodowych lub ogólnokształcących nie mogących znaleźć zatrudnienia)
Stopa (miara) bezrobocia – wyrażony w procentach stosunek liczby ludzi uznanych za bezrobotnych do liczby ludzi stanowiących zasoby siły roboczej (zatrudnionych), w Polsce inflacja obecnie wynosi 7,6% – 9,3%
Naturalna stopa bezrobocia - stan w gospodarce, w którym osiągnięto pełne zatrudnienie (3-6%), stopień inflacji ani nie wzrasta, ani nie obniża się, jest stabilny
Siła robocza – występujący na rynku ludzie, którzy chcą pracować, tworzą ją aktywnie zatrudnieni i aktywnie szukający pracy (bezrobotni aktywnie), są to osoby w wieku produkcyjnym, zdolne do pracy i gotowe do jej podjęcia
Czynni zawodowo – ludzie aktywnie pracujący i aktywnie bezrobotni
Bezrobotni aktywnie – ludzie poszukujący pracy, ale nie mogący jej znaleźć z powodów finansowych
Bezrobotni biernie – grupa ludzi, która nie pracuje i nie szuka pracy
Pełne zatrudnienie – wszyscy szukający pracy mogą ją znaleźć w normalnym czasie, bezrobocie w pełnym zatrudnieniu wynosi 3-6% (naturalna stopa bezrobocia)
Popyt na pracę – popyt pochodny, jego wielkość zależy od popytu na produkty wytwarzane dzięki zatrudnieniu
Sztywne płace – określona minimalna stawka płacy, która nie może być niższa, wprowadzenie sztywnych płac prowadzi do ograniczenia zatrudnienia, ciężko rozwiązać problem bezrobocia cyklicznego

2. Rodzaje bezrobocia ze względu na przyczyny:
- bezrobocie frykcyjne – przy wysokim popycie w gospodarce istnieje grupa bezrobotnych którzy: zmieniają miejsce pracy lub zamieszkania lub wchodzą na rynek pracy (poszukują pracy po raz pierwszy) lub powracają na rynek (prace sezonowe). Bezrobocie frykcyjne jest rezultatem:
- niedoinformowania o miejscach pracy
- braku mobilności osoby poszukującej zatrudnienia – niemożność/ niechęć zmiany stylu życia dla pracy, względy rodzinne, kłopoty z asymilacją w nowym otoczeniu, nieakceptowane warunki zatrudnienia
- w niektórych zawodach kobietom jest trudniej znaleźć pracę, nasilają problem
- bezrobocie strukturalne – dotyczy osób, które są bezrobotne, ponieważ ich umiejętności, wiedza i przygotowanie zawodowe nie odpowiadają potrzebom rynku. Przemiany gospodarcze oraz postęp techniczny tworzą zapotrzebowanie na nowoczesne technologie.
Rozwój nowych gałęzi przemysłu i upadek starych ma wpływ na strukturę gospodarki, czyli typ i rozmieszczenie miejsc pracy. Bezrobocie strukturalne jest wynikiem niedopasowania struktury podaży i popytu na rynku pracy w aspekcie zatrudnienia. Ludzie muszą zdobyć nowy zawód, aby uzyskać pracę, gdyż stary zawód nie jest już potrzebny. Takie bezrobocie może mieć charakter trwały, jego likwidacja wymaga zmian zawodu lub miejsca zamieszkania osób poszukujących pracę.
- bezrobocie koniunkturalne (cykliczne) – występuje, gdy spada popyt na dobra i usługi, pojawiają się kłopoty ze sprzedażą dóbr wyprodukowanych, co prowadzi do konieczności zmniejszenia produkcji. Konsekwencją ograniczenia produkcji jest likwidacja niektórych miejsc pracy, co prowadzi do wzrostu bezrobocia. Bezrobocie to wynika z niedostatecznego popytu konsumpcyjnego i inwestycyjnego w gospodarce, co powoduje niski stopień wykorzystania zasobów i zdolności produkcyjnych.
- bezrobocie jawne – zarejestrowane w urzędach pracy na podstawie liczby osób uprawnionych do otrzymywania zasiłków dla bezrobotnych. Nie obejmuje osób nie zarejestrowanych. Zarejestrowane i uprawnione do zasiłku osoby często są bezrobotne pozornie, podejmują pracę w szarej strefie.

3. Rodzaj bezrobocia ze względu na kondycję gospodarki:
- bezrobocie naturalne – oczekiwania pracodawców (popyt na rynku pracy) oraz pracowników (podaż na tynku pracy) nie pokrywają się. Pojawia się grupa osób, która przejściowo nie może znaleźć zatrudnienia. Ta część bezrobotnych trwale towarzyszy ogólnej równowadze w gospodarce rynkowej u wynosi 4=5% zasobów siły roboczej.

4. Rodzaj bezrobocia ze względu na specyfikę działań niektórych działów gospodarki:
- bezrobocie sezonowe – wynika z sezonowości produkcji niektórych działów gospodarki, zwłaszcza tych, które wymagają dostosowania do warunków klimatycznych. Ten rodzaj bezrobocia uważa się za niezależny od zasadniczych zmian dokonujących się w gospodarce.

5. Rodzaje bezrobocia ze względu na zachowania pracowników:
- bezrobocie dobrowolne – dotyczy grupy osób, które dobrowolnie pozostają bez pracy
- bezrobocie przymusowe – dotyczy osób, które mimo chęci do pracy nie zostają przez przedsiębiorstwa zatrudnione.

6. Przyczyny bezrobocia w Polsce:
Po 1989 roku Polska stała się krajem o gospodarce rynkowej, czego wynikiem jest bezrobocie, które jest naturalnym skutkiem przekształceń strukturalnych i własnościowych.
Główne przyczyny bezrobocia w Polsce:
- otwarcie gospodarki na import – przy równoczesnej utracie rynków eksportowych, co doprowadziło do upadłości wielu przedsiębiorstw w kluczowych branżach gospodarki
- zmiana polityki celnej – zniesienie bądź osłabienie barier celnych, co spowodowało zwiększenie ilości produktów stanowiących konkurencję dla towarów polskich
- polityka ograniczania funduszu płac przedsiębiorstw – obniża znacznie motywację do pracy w sektorze uspołecznionych oraz powoduje zwiększenie tzw. szarej strefy (podziemia gospodarczego), w której świadczenie pracy jest nieewidencjonowane i nieopodatkowane
- pasywna postawa bezrobotnych – mała skłonność ludzi do podwyższania lub zmiany kwalifikacji, wynikającą ze zbyt małej różnicy między zasiłkiem dla bezrobotnych a najniższym uposażeniem będącym podstawą naliczania wynagrodzenia
- słabości systemu pośrednictwa pracy
- aktywność zawodowa emerytów – przez niskie emerytury i wydłużanie wieku mobilności zawodowej, powoduje to blokowanie stanowisk pracy, zwiększając pośrednio skalę bezrobocia
- wejście na rynek pracy roczników tzw. wyżu demograficznego – zwiększeniu ilości osób wchodzących w okres aktywności zawodowej towarzyszy jednocześnie niedostosowanie systemu edukacji do potrzeb rynku pracy

7. Analiza skutków bezrobocia w kategoriach ekonomicznych i społecznych:
Ekonomiczne skutki bezrobocia:
- miara utraconych korzyści w wymiarze straty PKB, miarą tą jest luka PKB wyznaczona prawem Okuna
- Prawo Okuna interpretuje lukę PKB, czyli różnicę między wielkością potencjalną, uzyskaną w warunkach pełnego zatrudnienia i wielkością PKB, osiągniętą przy określonym stanie zatrudnienia
- luka PKB powiększa się o 2% dla każdego 1% wzrostu rzeczywistej stopy bezrobocia powyżej stopy naturalnej
- konieczność zwiększenia wydatków rządu na zasiłki dla bezrobotnych i realizację różnych programów pomocy społecznej
- wraz ze wzrostem bezrobocia następuje marnotrawstwo zasobów ekonomicznych i w związku z tym niewykorzystanie przez gospodarkę możliwości produkcyjnych
Społeczne skutki bezrobocia:
- brak pracy powoduje obniżenie poczucia własnej wartości, zwłaszcza gdy bezrobotnym staje się główny chlebodawca rodziny, zmusza to do ograniczania środków finansowych na zakup żywności, odzieży, nie mówiąc o potrzebach wyższego rzędu
Pozytywne skutki bezrobocia:
- prowadzi do poszanowania stanowiska pracy, konkurencyjności na rynku pracy, umacniania dyscypliny pracy, podwyższania kwalifikacji i hamowania nadmiernego wzrostu płac

8. Aktywne i pasywne metody zwalczania bezrobocia przez państwo:
Pasywna polityka państwa:
- różne formy pomocy finansowej dla osób bezrobotnych (zasiłki dla bezrobotnych, jednorazowe odszkodowania dla osób zwalnianych z pracy, dodatki dla osób wcześniej przechodzących na emeryturę, promowanie pracy w niepełnym wymiarze godzin)
- dopłata do płac, osłony socjalne, roboty publiczne, subwencjonowanie określonych dziedzin przemysłu
Aktywna polityka państwa:
- zwalczanie bezrobocia za pomocą instrumentów ekonomicznych i administracyjnych
- polityka makroekonomiczna wykorzystuje elementy fiskalne: podatki, wydatki budżetowe, oraz instrumenty pieniężne, jak obniżanie stóp procentowych czy zwiększenie podaży pieniądza
- instrumenty te oddziałują na zwiększenie rozmiarów globalnego popytu na towary i usługi i poprzez zmianę cen na producentów, zachęcając ich do zwiększania produkcji
- polityka makroekonomiczna państwa ma na celu poprawę funkcjonowania rynku pracy i redukcję bezrobocia w określonych grupach społecznych
- publiczne programy zatrudnienia
- zasilanie przedsiębiorstw, które zwiększają liczbę miejsc pracy
- subwencjonowanie płac i zatrudnienia w sektorze prywatnym
- ułatwienia w procedurze zakładania firm przez indywidualnych przedsiębiorców oraz stosowanie ułatwień finansowych, działania umożliwiające rozwój małych i średnich firm
- szkolenia zawodowe, pozwalające na zdobycie nowych kwalifikacji lub ich zmianę
- pośrednictwo pracy
- instrumenty te mają duży wpływ na tworzenie nowych miejsc pracy w porównaniu z sektorem publicznym i dużymi firmami
- polityka zmniejszania siły roboczej – działania polegające na zmniejszaniu zasobów siły roboczej (wcześniejsze emerytury) oraz zmniejszenie liczby przepracowanych godzin, tego typu rozwiązania stosuje się w zwalczaniu bezrobocia cyklicznego
II. Inflacja
1. Inflacja – definicje
Inflacja – wzrost ogólnego poziomu cen dóbr i usług w określonym czasie, negatywne zjawisko występujące w gospodarce rynkowej, w Polsce inflacja wynosi obecnie 5% rocznie
Deflacja – spadek średniego poziomu cen w całej gospodarce, co powoduje wzrost siły nabywczej pieniądza
Denominacja – wymiana waluty, zmiana nominału

2. Rodzaje inflacji:
- hiperinflacja – najwyższe tempo wzrostu cen, powyżej 50% miesięcznie, powoduje ono ucieczkę od pieniądza krajowego na rzecz innych ekwiwalentów finansowych (np. złoto, waluty obce)
- megainflacja – występuje, gdy miesięczny wzrosty cen wynoszą 15-50%, czyli ok. 600% rocznie
- inflacja galopująca – występuje, gdy jej poziom osiąga wartość 1-15% miesięcznie
- inflacja krocząca (biegnąca) – oznacza kilkunastoprocentowy wzrost ogólnego poziomu cen i usług oraz ma tendencje do wymykania się spod kontroli, w jej wyniku następuje deformowanie procesów ekonomicznych i hamowanie realnego przyrostu dochodu narodowego
- inflacja pełzająca (łagodna, powolna, umiarkowana) – przejawia się w kilkuprocentowym wzroście ogólnego poziomu cen w gospodarce, do 10% rocznie. Taka inflacja nie zakłóca prawidłowego przebiegu mechanizmów rynkowych w gospodarce

3. Przyczyny inflacji:
- inflacja kosztowa – wynik gwałtownego wzrostu kosztów produkcji na skutek podwyżek cen surowców czy minerałów. Wzrost kosztów produkcji wpływa na globalną, zagregowaną podaż. Niektóre firmy przerzucają na nabywców wyższe koszty, powodując wzrost cen produktów, co wpływa na ograniczenie ich popytu. W rezultacie firmy ograniczają produkcję i zagregowana podaż maleje, przy podwyższonych cenach. Mówimy wtedy, że poziom cen pchany jest przez rosnące koszty
- inflacja popytowa – wywołana wzrostem globalnego popytu w gospodarce narodowej. Całkowity popyt może być zwiększony na skutek nagłego wzrostu wydatków budżetowych (wywołanych przez klęski żywiołowe, groźną dla danego kraju sytuację polityczną), co powoduje wycofywanie przez obywateli oszczędności z banków. Przy wykorzystanych mocach produkcyjnych produkcja nie zwiększa się, powstaje niedobór produktów na rynku, a ceny stale rosną. Poziom cen jest dyktowany przez zwiększony popyt.

4. Rodzaje inflacji ze względu na stopień ingerencji państwa:
- inflacja tłumiona – uczestnicy procesów gospodarczych starają się zwalczać inflację za pomocą różnych metod
- inflacja otwarta – stan gospodarki, w którym uczestnicy procesów gospodarczych nie wykorzystują instrumentów zwalczających inflację. Ta sytuacja w gospodarce trwa krótko i określana jest „szokiem inflacyjnym” wywołanym najczęściej przez niespodziewane okoliczności
- charakter polityczny – niestabilna sytuacja zachęca rządy do podwyższania podatków budżetowych i generowania wyższego deficytu budżetowego
- stan bilansu płatniczego kraju – dewaluacja waluty powoduje podrożenie wszystkich towarów i usług importowanych, a tym samym wzrost inflacji

5. Metody walki z inflacją:
- kontrola podaży pieniądza przez bank centralny (np. podniesienie stopy oprocentowania)
- utrzymanie twardych ograniczeń budżetowych, mających na celu zmniejszenie deficytu budżetowego
- polityka dochodowa, mająca zahamować wzrost płac, cen, dóbr i usług
- polityka dochodowa operująca podatkami
- polityka cenowa – utrzymanie stabilnych cen
- polityka płacowa

6. Konsekwencje inflacji:
- dla społeczeństwa – ograniczenie dochodów stałych, spadek realnych dochodów, rozwarstwienie społeczeństwa (bogaci bogacą się jeszcze bardziej, biedni biednieją), wzrost niepewności odnośnie zapewnienia najbliższej przyszłości, osłabienie motywacji do pracy lub podejmowania inicjatyw na rynku pracy
- dla producentów – niepewność co do przewidywanych wyników ekonomicznych związanych z podniesionymi kosztami produkcji, cenami, większa ostrożność i zniechęcenie do podejmowania decyzji (zwłaszcza długookresowych), destabilizacja gospodarki, podrożenie kredytów, ograniczenie działalności inwestycyjnej
- na rynku pieniężnym – zamieszanie na rynku papierów wartościowych (akcje spółek mogą gwałtownie się zmieniać, co może powodować wycofywanie się kapitału zwłaszcza inwestorów zagranicznych), dewaluacja waluty krajowej, zwiększenie stóp procentowych

7. Mierniki poziomu inflacji:
- inflację mierzy się za pomocą przeciętnej stopy wzrostu cen, czyli procentowym przyrostem przeciętnego poziomu cen dóbr i usług w ciągu roku. Do pomiaru inflacji służą indeksy cenowe zwane deflatorami. Stanowią one miernik inflacji, który obejmuje największą ilość produktów i usług – praktycznie całość produkcji w gospodarce.
- stopa inflacji jest procentową zmianą poziomu cen (w roku bieżącym) w stosunku do poziomu cen w roku poprzednim x 100%
- deflatory – określają procentowe zmiany ogólnego poziomu cen dóbr i usług w danym okresie w stosunku do poziomu cen z okresu bazowego (poprzedniego roku, miesiąca)

Badanie wpływu inflacji na konkretną grupę konsumentów lub producentów:
- indeks cen dóbr konsumpcyjnych (CPI) – bada wpływ inflacji na konkretną grupę
- indeks cen dóbr produkcyjnych (PPI) – mierzy wzrost cen, jakie płacą producenci (obejmuje głównie ceny czynników produkcji z wyjątkiem pracy), jeden z podstawowych wskaźników w gospodarce, ponieważ jego zmiany informują o możliwych zmianach cen dóbr konsumpcyjnych w przyszłości, może służyć za narzędzie do przewidywania sytuacji gospodarczej

Hamowanie inflacji:
- w skali makroekonomicznej możliwe jest przez stosowanie przez bank centralny różnych narzędzi polityki monetarnej
- rząd może hamować nadmierny wzrost płac w sferze budżetowej i w przedsiębiorstwach państwowych
- wzrost płac nie prowadzi do inflacji, jeśli towarzyszy temu odpowiedni wzrost wydajności pracy, w dłuższym wymiarze czasu jednak rządy państw nie są w stanie przeciwstawiać się żądaniom pracujących, którzy zawsze będą domagać się wyrównania wzrostu kosztów utrzymania
- rząd może inspirować przedsiębiorców poprzez politykę opodatkowania progresywnego, co doprowadza do zmniejszenia deficytu budżetowego
- polityka baku centralnego, mająca na celu utrzymanie w gospodarce silnego, stabilnego pieniądza, odgrywa dużą rolę w zwalczaniu inflacji

Krzywa Philipsa:
- hamowanie inflacji (stabilizacja cen i osiąganie stanu pełnego zatrudnienia) jest podstawowym celem polityki gospodarczej państwa
- w latach 50. i 60. XX wieku zaobserwowano zależność między inflacją a bezrobociem
- krzywa Philipsa – przy rosnącej stopie inflacji maleje stopa bezrobocia, gdy inflację się ogranicza, rośnie bezrobocie
- jeśli państwo zamierza walczyć z bezrobociem, zwiększa wydatki, aby ułatwić dostęp do tańszego pieniądza, czyli zwiększyć skłonność do inwestowania, jednak te działania powodują zwiększenie inflacji
- jeśli państwo chce ograniczyć inflację, wprowadza restrykcje w wydatkowaniu pieniędzy z budżetu państwa, co powoduje recesję gospodarczą i w konsekwencji wzrost bezrobocia o charakterze koniunkturalnym

Stagflacja – okresy, w których gospodarkę cechuje wysoka stopa bezrobocia i inflacji oraz niski poziom aktywności gospodarczej
- w latach 70. w Europie Zachodniej zaobserwowano tendencję do wyrównywania zjawisk (nie udawało się stłumić inflacji, nawet kosztem bezrobocia)
- teoria racjonalnych oczekiwań – odrzucenie krzywej Philipsa, w kształtowaniu swoich zachowań ludzie opierają się na wszelkich dostępnych informacjach, co powoduje, że nie mylą się w swoich ocenach
- stagflacja to zastój w gospodarce, szczególnie w przemyśle oraz handlu, w opinii ekonomistów jest sytuacją niekorzystną, może doprowadzić do utrzymania dochodu narodowego na tym samym poziomie
- slumpflacja – stan recesji gospodarczej połączonej z inflacją, charakteryzujący się długim okresem trwania, wysokim bezrobociem i brakiem kapitału

//Naucz się edytować posty... Nosek.